Laatst bijgewerkt: 15/01/2017

Op een bewolkte dag in juni 2013 trekken wij naar de Westhoek om er het verlaten deel van spoorlijn 73 (Deinze–De Panne–Duinkerke) op de gevoelige plaat vast te leggen. Dit verslag is een gemeenschappelijk initiatief van Spoorlijn73.net en Grenstreinbus. Waar mogelijk plaatsen wij onze foto's uit 2013 naast deze van Alain Janmart en Roelof Hamoen uit 1989-1990, toen er voor het laatst reizigerstreinen tussen De Panne en Duinkerke bolden.

Onze tocht begint in het station van Adinkerke, de deelgemeente van De Panne. Anno 2013 is De Panne de facto eindstation van spoorlijn 73. Nadat een NMBS-trein op het station is aangekomen, rijdt hij verder naar het opstelterrein of blijft hij op spoor 1 staan om zijn rit in de omgekeerde richting aan te vatten.

Spoorlijn 73 Deinze–De Panne–Duinkerke (FR) op de kaart.

In het station van De Panne sluiten drie vervoermiddelen op elkaar aan:

• trein (NMBS): IC-trein naar Lichtervelde–Gent–Aalst–Brussel–Leuven (1x per uur, 01.14 uur naar Gent-Sint-Pieters);
• De Kusttram (De Lijn): naar Knokke Station NMBS (3x per uur, volledige route 02.20 uur met 69 stopplaatsen);
• bus (DK'Bus Marine): lijn 2 naar Duinkerke Station SNCF (1x per uur, volledige route ongeveer 00.45 uur).

Het spoor naar Duinkerke wordt dezer dagen niet meer gebruikt. In de zomerseizoenen van 1989 en 1990 reden in het weekeinde enkele toeristentreinen van De Panne naar Duinkerke en terug. Deze treindienst was een samenwerking tussen de NMBS en de SNCF. In de zomer van 1988 vond reeds een aantal proefritten plaats. Na een klein decennium windstilte was er tussen november 1999 en mei 2000, in het kader van een proefproject, incidenteel goederenverkeer naar Duinkerke. Sindsdien ligt het spoor er verlaten bij.

In 1996 werd spoorlijn 73 van Deinze tot en met De Panne geëlektrificeerd. In datzelfde jaar werd in het station van De Panne een reizigerstunnel onder de sporen gebouwd. In 1998 werd de Kusttramlijn opnieuw verlengd tot aan het station in Adinkerke. Naast het stationsgebouw bevinden zich nu een geelkleurige fietsenstalling en het tramstation. In 1991 waren dat nog een parkeerplaats en een verpauperd goederengebouw.

Langs het parkeerterrein en de Zwartenhoekstraat volgen we het spoor richting het opstelterrein.

Vanaf de overweg loopt een niet-geëlektrificeerd enkelspoor naar de grens. Merk op dat het spoor nog behoorlijk wordt onderhouden.

Na een kleine kilometer bereiken wij de Belgisch-Franse grens. Het spoor kruist de beide rijstroken van de Duinhoekstraat. Er zijn geen slagbomen aanwezig, wel andreaskruisen. De fluorescerende paaltjes naast het fietspad staan wel heel dicht bij het spoor...

Vanaf de eerste overweg op Frans grondgebied is het spoor sterk begroeid en dus niet meer berijdbaar. De slagbomen zijn ook hier weggehaald, maar er is nog Franse signalisatie. Het spoor loopt evenwijdig aan een doorgaande weg met lintbebouwing, aan het uiteinde van een omvangrijk duingebied.

We komen aan bij het station van Brayduinen (Bray-Dunes). De sporen zijn anno 2013 geheel overwoekerd, maar het perron is nog begaanbaar (ook al is dat verboden terrein). De luifel werd uit veiligheidsredenen weggehaald. In het stationsgebouw is nu een mediatheek gevestigd.

Het volgende station is dat van Zuidkote (Zuydcoote) waar sinds de tweede helft van de jaren tachtig een apotheek is gehuisvest. De baliemedewerkster herinnert zich nog de treinen die 's zomers aan haar achtertuin voorbijkwamen.

Voorbij het station van Zuidkote doorkruist het spoor een duingebied. Merk op dat de sporen door het zand en de begroeiing amper zichtbaar zijn.

Een aangename verrassing valt ons te beurt. Terwijl wij in het duingebied (de restanten van) het spoor fotograferen, zien we dat de poort van de aanpalende fabriek openstaat. Het spoor loopt het fabrieksterrein binnen. De wachter deelt ons mede dat er over vijf minuten een trein aankomt. En warempel, langzaam maar zeker verschijnen in de verte de twee voorlichten van een locomotief. Al een geluk dat we nu veilig op de weg staan. Een trein door de struiken verwacht je niet zo snel, nietwaar? Tweemaal per week rijdt een goederentrein van de SNCF tussen de fabriek in Leffrinkhoeke en het station van Duinkerke. Zodoende is het baanvak Leffrinkhoeke-Duinkerke nog in gebruik.

Het volgende station is Leffrinkhoeke (Leffrinckoucke). Op de voorgevel van het dichtgetimmerde gebouwtje hangt nog een plakkaat van de SNCF.

.

Boven op een loopbrug niet ver van het station van Leffrinkhoeke hebben we een fraai uitzicht over de sporen. Onder onze voeten rijdt de volgeladen goederentrein terug richting Duinkerke. Merk op dat slechts een van de vier sporen berijdbaar is.

De Noord-Franse Opaalkust ligt op een boogscheut van de Belgische kust, maar toch ziet hij er heel anders uit. Uitgestrekte duingebieden, brede stranden en kleinschalige badplaatsen met laagbouw typeren deze kuststrook.

Daar verschijnt het vierde stationnetje langsheen het spoor: Rozendaal (Rosendaël).

Onze tocht eindigt in het bedrijvige station van Duinkerke (Dunkerque). Hier vertrekken verschillende TER-treinen naar onder andere Rijsel en Kales, alsook de hogesnelheidstrein TGV naar Parijs. Wat de toekomst voor de spoorlijn De Panne–Duinkerke brengt, is op dit moment nog onduidelijk. Rijden er ooit nog NMBS-treinen? Wordt het misschien een tramlijn van De Lijn? Of wordt het spoor, wat de Here moge behoeden, opgebroken? Hoe het ook zij, vandaag brengt bus 2 van DK'Bus u graag naar Duinkerke. Wanneer u vanuit de bus de spoorweg gadeslaat, knipoog dan eens. ;-)

Bekijk de goederentrein die door het duingebied rijdt:

Exclusieve foto's uit augustus 1989 van de heer R. Hamoen van de stationsgebouwen en van de trein in het duingebied tussen de stations van Zuidkote en Leffrinkhoeke. Op de Flickr-pagina 'Ahrend01' kunt u alle foto's terugvinden. Bedankt, meneer Hamoen, dat wij hier een tip van de sluier mogen lichten.

In 2014 brak Infrabel de overweg pal op de Belgisch-Franse grens aan Belgische zijde op. Het spoor wordt daar nu een 20-tal meter onderbroken.

Nieuws van 15/01/2017: uw webmeester nam vandaag een kijkje naar onze spoorlijn. Ik kon vaststellen dat het spoor richting de grens nog steeds aanwezig is. De overweg net voorbij het opstelterrein is ook intact. Wel werden de elektronische andreaskruisen vervangen door houten exemplaren.

Op zoek naar meer informatie over de toekomst van spoorlijn 73, besloot ik contact op te nemen met mevrouw Catherine Verlynde, de burgemeester van Bray-Dunes.

"Bonjour Monsieur,

Effectivement, le train a disparu depuis quelques années maintenant, même si j'en ai quelques souvenirs.
C'est le genre de sujet et de compétence qui relève de l'Etat et non d'une petite commune comme la nôtre.
De notre côté, la Dréal comme la DDTM ont déjà du mal à nous donner un avis favorable pour le passage de la voie verte (cycliste) à proximité de la dune marchant ou du Perroquet (sites classés et protégés), alors un train....

Parfois, les petits élus locaux, que nous sommes, avons l'impression de jouer les Don Quichotte.

Cordialement,
C. Verlynde"

Vertaling:

"Beste meneer,

De trein is inderdaad al enkele jaren niet meer in beeld, hoewel ik er zelf nog herinneringen aan heb.
De spoorweg is een bevoegdheid van de Staat en niet van een kleine gemeente als de onze.
Aan Franse zijde is de DDTM voorlopig niet geneigd om een gunstig advies te verlenen voor de aanleg van een fietspad ('la voie verte') door het duingebied (waartoe het beschermde natuurreservaat Le Perroquet behoort), laat staan een trein...
Soms hebben wij als lokaal gemeentebestuur de indruk de rol van Don Quichot te spelen.

Vriendelijke groeten,
C. Verlynde"

"Bonjour Monsieur

Comme vous l'avez remarqué la voie verte s'arrête pour le moment à l'entrée de Leffrinckoucke. Les tracés EV4 S9 et EV4 S10, sont les derniers tronçons reliant Leffrinckoucke à Adinkerke.

La voie verte devrait juxtaposer la voie ferrée, comme actuellement à Leffrinckoucke.

Je crois comprendre qu'au vue de l'héritage historique de cette ligne, la RFF (réseau ferré de France) entend garder la compétence sur cette ligne et ne souhaite pas, pour le moment, permettre une exploitation privée.

Il s'agit d'un dossier datant d'une vingtaine d'année, personnellement j'ai trace d'études menées dès 2006 et d'une délibération CUD (Communauté Urbaine de Dunkerque) sur le tracé datant de 2006.

La CUD est l'organe qui gère le dossier et coordonne les différents partenaires et agences gouvernementales telles que la DREAL et la DDTM sur les aspects préservation de l'environnement, de la biodiversité et des paysages; l'ABF (architecte des bâtiments de France) également.

Le EV4 S9 est de par sa nature un des plus compliqués car celui-ci passe par différentes communes (Leffrinckoucke, Zuydcoote et Bray-Dunes) avec des spécificités différentes, par des zones dites humides, par des espaces classés Natura 2000, par des terrains privés comme celui de la RFF. Ainsi plusieurs acteurs, agences et services publics doivent s'accorder et coordoner leurs actions.

Quant aux subventions elles sont accordées au niveau territorial, national et Européen et donc obéissent à des critères administratifs et procéduriers bien distincts.

Nous sommes toujours dans l'attente d'un arrêté Ministériel d'autorisation de travaux en site classé, en vue d'obtenir les permis d'aménagement.

L'Europe subventionnant aussi la voie verte, a récemment interpellé les services de la CUD afin de compléter un nouveau dossier. Ce qui bien sur impact l'ensemble du dossier...

Pour info, voici un trés récent retour face à notre éniémé relance d'info.

- Le Président de la CUD a écrit au Préfet récemment pour demander de débloquer la situation en soulevant les incohérences entre les services de l'Etat, rappelant que la Communauté Urbaine de Dunkerque était prête à démarrer les travaux.

En parraléle la CUD a mandaté un bureau d'étude afin d'identifier les tracés possibles de la section 10 (Mairie de Bray-Dunes à Adinkerke), les alternatives seront ensuite soumis aux Bray-Dunois.

En espérant avoir répondu à vos attentes.

Alexandra Demairé
Cadre de vie
Conseillère Déléguée à l'environnement
Ville de Bray-Dunes"

Vertaling:

"Beste meneer,

Zoals u zelf hebt gemerkt, eindigt het fietspad (dat start in Duinkerke, nvdr.) op dit moment bij het binnenrijden van Leffrinkhoeke. Volgens de plannen van 'La voie verte' vormen de routes EV4-S9 en EV4-S10 de twee ontbrekende baanvakken die Leffrinkhoeke met Adinkerke verbinden.

Het fietspad zou naast de spoorweg moeten lopen, zoals op dit moment in Leffrinkhoeke.

Ik meen te begrijpen dat gezien het historische karakter van deze spoorlijn, de RFF (de Franse tegenhanger van Infrabel, nvdr.) de bevoegdheid over deze lijn wenst te behouden en voorlopig geen private exploitatie zal toelaten.

Het gaat om een dossier van een twintigtal jaar geleden. Vanaf 2006 werden er verschillende studies uitgevoerd. Toen legde de CUD (Stedelijke Gemeenschap van Duinkerke) de route van het fietspad vast.

De CUD is het bestuursorgaan dat het dossier beheert en de verschillende partners en overheden coördineert, zoals de DREAL en de DDTM over de aspecten van het milieubehoud en de biodiversiteit van de landschappen, evenals de ABF (bouwmeester van de gebouwen van Frankrijk).

De route EV4-S9 is door haar aard een van de meest ingewikkelde want ze loopt door drie verschillende gemeenten (Leffrinkhoeke, Zuidkote en Bray-Dunes), beschermde natuurgebieden en eigen terreinen zoals dat van de RFF (de spoorwegbedding, nvdr.). Daarom is het noodzakelijk dat alle betrokken partners en openbare diensten hun acties op elkaar afstemmen.

De subsidies voor de aanleg van het fietspad worden toegekend op het lokale, nationale en Europese niveau en moeten bijgevolg beantwoorden aan duidelijk omschreven administratieve en procedurele criteria.

We wachten nog steeds op een ministerieel besluit dat de toelating geeft tot werken op deze beschermde site. Van zodra dat besluit er is, kunnen de bouwvergunningen (inrichtingsvergunningen) worden aangevraagd.

De Europese Unie subsidieert mee het toekomstige fietspad. Zij heeft recent de diensten van de CUD aangesproken om het bestaande dossier te vervolledigen. Dat heeft onvermijdelijk een invloed op het geheel van het dossier.

Ter illustratie, hierbij een recent antwoord op onze zoveelste herinnering en vraag naar informatie.

- De Voorzitter van de CUD heeft onlangs een schrijven gericht aan de Prefect met de vraag om de situatie te deblokkeren door te wijzen op de incoherenties tussen de verschillende Staatsdiensten. Hij herinnerde eraan dat de CUD bereid (klaar) was om de werken te starten.

Tegelijkertijd heeft de CUD een studiebureau de opdracht gegeven om de mogelijke routes te bepalen van de sectie 10 (Gemeentehuis van Bray-Dunes tot Adinkerke). De verschillende mogelijkheden zullen vervolgens aan de inwoners van Bray-Dunes worden voorgelegd.

In de hoop u hiermee een afdoend antwoord te hebben bezorgd.

Alexandra Demairé
Leefomgeving
Milieuambtenaar
Gemeente Bray-Dunes"

Nieuws van 05/08/2018: in tegenstelling tot wat het gemeentebestuur van Bray-Dunes hierboven schreef, werd het treinspoor tussen Leffrinkhoeke en Bray-Dunes in de zomer van 2018 deels bedolven onder een lading grind. In het kader van 'voie verte' (letterlijk: 'groen spoor') kan je nu fietsen van Rozendaal (Duinkerke) naar het centrum van Bray-Dunes over de oude spoorlijn. Tussen Rozendaal en Leffrinkhoeke loopt het fietspad vlak naast het bestaande spoor. Tussen Leffrinkhoeke en Bray-Dunes werd het fietspad grotendeels aangelegd boven op het treinspoor.